چگونه با فرزندتان در مورد دروغگویی صحبت کنید؟

زمانی که فرزندتان به شما دروغ می گوید، آمیزه ای از هیجانات قوی را برمی انگیزد. ممکن است یک دفعه کاملا عصبانی، آزرده و دلخور شوید. دروغگویی برای پدر و مادرها به شدت ناراحت کننده است زیرا پایه های اعتمادی که به فرزندانمان داریم را سست می کند. بنابراین اگر واکنشی هیجانی به دروغگویی نشان دهید قابل درک و طبیعی است- چه دروغ ساختگی و «عمدی» باشد چه ناخودآگاه- دروغ کوچکی که کودکتان به دلیل اینکه مکث و فکر نکرده می گوید.

قبلاً در مقاله ای تحت عنوان چرا کودکان دروغ می‌گویند؟ به بررسی این موضوع پرداختیم.  اما اهمیتی ندارد زمانی که مچ فرزندتان را وقتی دروغ می گوید بگیرید چقدر احساس عصبانیت، آزردگی یا دلخوری می کنید، مهم این است که همیشه به او با آرامش و شیوه ای سنجیده پاسخ دهید، به جای روش هیجانی واکنشی “چطور می تونی به من دروغ بگی؟ هرگز دوباره به تو اعتماد نخواهم کرد!”.

زمانی که بیش از حد هیجانی واکنش نشان می‌دهیم، باعث می‌شود فرزندانمان به رفتار غیرمنطقی ما توجه کنند و گاهی آنها را از مسئولیت پذیری فردی در قبال رفتارشان باز دارد.

علاوه بر این، مهم است که با اعمال عواقب نامتناسب و نامناسب که سازگار با شرایط نیستند واکنش افراطی نشان ندهید: “تا یک ماه حق نداری از خانه خارج شوی، از لوازم الکترونیک و ماشین استفاده کنی”.

هرچند اعمال تنبیه ممکن است باعث شود احساس بهتری در لحظه داشته باشید، اما این به فرزندتان کمک نمی کند که از اشتباهش درس بگیرد. معمولا، کودکان ترجیح می‌دهند صرفا: «حرفشان را بزنند». به جای اینکه گفتگویی هدفمند راجع به دلایل و تاثیرهای دروغشان با پدر و مادرشان داشته باشند. اما با صحبت راجع به دروغ است که یادگیری فرزندتان اتفاق می افتد و می توانید بر انتخاب های بیشتر برای رفتاری همواره مسئولانه تاثیر بگذارید.

صحبت در مورد دلایل اینکه فرزندتان دروغ گفته شانسی برای اوست تا از اشتباهاتش به سه شیوه درس بگیرد:

1. افزایش آگاهی او از تاثیر دروغگویی بر دیگران. دروغ در خلا اتفاق نمی افتد. بسته به ماهیت دروغ و عواقب ناشی از آن بر افراد بسیاری تاثیر می گذارد، از خواهر و برادر ها گرفته تا معلم ها و مربیان. از آنجایی که کودکان تمایل دارند: «گز نکرده بپرند،» آنها اغلب متوجه نمی شوند اعمالشان چقدر دیگران را تحت تاثیر قرار می دهد تا زمانی که شما آنها را از این موضوع آگاه کنید.
2. باعث می‌شود آگاهی آنها نسبت به تاثیری که دروغ بر آنها دارد افزایش پیدا کند. ممکن است کودکان زمانی که دروغ می گویند احساس گناه، خجالت، عدم اعتماد به نفس و عزت نفس کنند. آزادیشان را از دست می دهند و مجبورند نظارت پدر و مادرانه ی بیشتری را تحمل کنند. این که روراست در مورد این واقعیت ها با فرزندتان صحبت کنید موثر خواهد بود بنابر این او بیشتر آگاه خواهد شد که به عنوان یک فرد زمانی که راست نمی گوید چه عواقبی برایش خواهد داشت.
3. اهمیت ارزش های اصلی را به کودکان یاد می دهد. نظام ارزش گزاری های اصلی نمی تواند تغییرپذیر یا مختص شرایط خاصی باشد؛ باید همواره معنی داشته باشد. نظام ارزش گذاری فرزند شما اساس اعتماد در رابطه تان است.

با صحبت کردن راجع به دروغگویی با فرزندتان، شانسی برای او ایجاد می کنید تا فهم بهتری از عواقب عملش و در نهایت راست گو تر بودن به دست آورد.

مکالمه چگونه انجام شود تا موفقیت‌آمیز باشد

فقط غرق در مکالمه نشوید. پس از مدتی که آرام شدید و دورنمایی به دست آوردید، مکالمه را با در نظر گرفتن این چهار مورد تنظیم کنید:

۱. تنبیه یا از دست دادن مزایا را ایجاد کنید. قطعا این که برای دروغگویی عواقب و تنبیهی در نظر بگیرید لازم و مناسب است. رایج ترین عواقب، از دست دادن مزایا برای مدت زمانی خاص است. این با «عواقب دائمی» که قبل تر اشاره شد فرق دارد. مزیتی که به تخلف مربوط می شود را تعلیق کنید. برای مثال، فرض کنیم پسرتان می گوید این جمعه در مهمانی حضور خواهد داشت که یک بزرگسال نظارت دارد، ولی بعد می فهمید که اینطور نبوده.

می توانید عواقبی که «بازبینی» خوانده می شوند را در نظر بگیرید. در آینده ای قابل پیش بینی، پسرتان مزیت رفتن به هر مهمانی ای را از دست می دهد تا زمانی که به شما اثبات شود بزرگسالی در آنجا حضور دارد. (ضمنا، این پیامد بسیار موثر است. کودکان در واقع آن را دوست ندارند و اغلب سعی می کنند راستگو باشند و تصمیم می گیرند اعمال صداقت پیشه تری انجام دهند).

یا فرض کنیم دخترتان با ماشین شما جایی رفته که گفته بودید اجازه ندارد برود، و راجع به آن دروغ می گوید. پیامد می تواند محدود شدن استفاده ی او از ماشین فقط برای رفت و آمد به مدرسه باشد. کیلومتر شمار را چک کنید. وقتی که به مدت دو هفته نشان دهد از قوانین پیروی می کند، مزیت رانندگی را دوباره به دست خواهد آورد. کسر مزیت ها برای مدتی، مهم است زیرا کمک می کند کودک وارد مرحله ای از تفکر شود. بنابراین، زمانی که معمولا پای تلفن یا پلی استیشن صرف می شده، صرف فکر کردن راجع به گفتن حقیقت و این می شود که چگونه متفکر باشند، نه واکنشگر.

۲. قبل از گفت و گو چهارچوب را مشخص کنید. صحبت در مورد موضوع به این نحو ممکن است برای فرزندتان کمی سنگین به نظر برسد و ممکن است نداند از کجا شروع کند یا انتظار چه چیزی را داشته باشد. می توانید به سادگی به او بگویید، «چیزهایی وجود دارد که می خواهم قبل از اینکه صحبت کنیم در موردشان فکر کنی.» سپس فهرستی از سه یا چهار با سوال پایان باز برای فکردن به او بدهید، مانند:

• وقتی دروغ می گویی سعی می کنی به چه چیز برسی؟
• (اگر در دروغ همدست دارد) رابطه ی دوستی سالم را چگونه تعریف خواهی کرد؟
• (اگر دروغ باعث شکستن قوانین خانه و خانواده شده) چگونه به این نتیجه رسیدی که دروغگویی راهی برای مقابله با درماندگی راجع به قوانین/توقعات ماست؟ اگر درمورد قانونی ناراحتی چون ما را بیش از حد دست و پاگیر یا حمایتگر می بینی، برای دروغگویی های غیر از این چه کاری می توانی انجام دهی؟
• در مورد اعتماد سوال کنید، با سوال هایی مانند: دلایلی که من باید اعتماد کنم درآینده روی حرفت خواهی بود چیست؟
• دفعه ی بعد که دچار چنین موقعیتی شدی چه کار متفاوتی خواهی کرد؟

۳. سخنرانی نکنید. از کلمه ی «چرا» دوری کنید. وقتی عواقبی را در نظر می گیرید، چهار چوب تنظیم کنید و گفت و گویی واقعی داشته باشید، از انگیزه ی هیجانی سخنرانی کردن برای فرزندتان درمورد سرپیچی دوری کنید. این مسئله را جدی بگیرید و آرام باشید، سوال هایی با پایان باز بپرسید که نتواند با بله یا خیر ساده پاسخ داده شود. از کلمه چرا پرهیز کنید. پرسیدن این از کودکتان که «چرا راجع به مهمانی رفتن دروغ گفته» احتمال دارد باعث کشمکش قدرت و دفاع شود که سد راه یادگیری می شود.

وقتی برای فرزندتان چهارچوب تعیین کردید و او همه چیز را درست کرد، گفت و گو کنید. می توانید از چهارچوبی که تعیین کرده اید به عنوان راهنما استفاده کنید.
چگونه بفهمم فرزندم از این گفتگوها چیزی یاد گرفته است؟

شما بهتر می دانید که چه وقت فرزندتان قابل اعتماد است و کی فقط آنچه فکر می کند شما می خواهید بشنوید را به شما می گوید. کودکان عموما با آزادانه و بی ریا صحبت کردن در مورد دلایل اشتباهشان نشان می دهند که دارند از اشتباهاتشان درس می گیرند. همچنین آنها معمولا درجاتی از هیجان واقعی را نشان می دهند، غمگینی، گناه، خجالت. برای اکثر کودکان، دروغگویی حس خوبی ندارد. در گفت و گویتان، به آنها اجازه دهید راجع به آن و اینکه چرا حس خوبی ندارند صحبت کنند.

بعضی کودکان می توانند مرتب دروغ بگویند و فقط در برخی موارد دستشان رو شود. به همین خاطر است که وقتی می فهمید فرزندتان راستش را نگفته، مهم است که صحبتی نظام مند داشته باشید که تاثیر دروغ آنها را روشن کند. این مکالمه ای نیست که فرزندتان از آن لذت ببرد، اما بازده این صحبت زیاد است- کودکی که احترام زیادی به خود، شما و دیگران می گذارد. کودکی که می توانید به او اعتماد کنید.