نکاتی کاربردی در مشاوره روانشناسی کودک و نوپایان

نوپایان، بالغین کوچک یا حتی بچه های کوچک شده نیستند. آنها بیشتر شبیه بجه کوچولوهای غارنشین بی تربیت هستند. خانه های ما برای نوپایان یا بسیار کسل کننده و یا تهییج کننده به نظر می رسند. مغز کودک با زبان و منطق در ستیز است به خصوص وقتی عصبانی می شود. انگیزه های طبیعی رشد کودک نوپا اغلب آن ها را به برخورد مستقیم با شما وادار می کند. وقتی در می یابید که کودک شما دارای سرشتی منحصر به فرد است ، به درک بیشتری از نقش خود به عنوان پدر و مادر دست خواهید یافت.

برای آرام کردن نوپایی که به شدت سر و صدا راه انداخته ، به تعداد زیادی از پدران و مادران آموزش داده شده تا احساسات ناخوشایند فرزندشان را با آرامش هرچه تمام تر بپذیرند و رفتار بد آن ها را به نرمی اصلاح کنند : «جین می دونم توپ می خوای ، اما الان نوبت بیلی است. یادته که با هم درباره استفاده مشترک بعضی از چیزها صحبت کردیم؟ پس لطفا توپ رو بده به بیلی. می تونی نوبتت که شد ، توپ بازی کنی. باشه؟»

به نظر منطقی می آید ، اما توضیح و تفسیرهای سنجیده ای از این دست اغلب نتیجه معکوس می دهد  و می تواند باعث بلندتر فریاد زدن نوپاهای خشمگین شود! چنانچه با مشاوره روانشناسی کودک خود صحبت کنید ، برای شما خواهد گفت که بچه های کوچک  ، بالغان کوچک نیستند. مغز نابالغ نوپایان در کشمکش برای درک جملات طولانی و کنترل بروز ناگهانی هیجانات قوی است. در واقع ما انتظار داریم کودکان ناراحت و تحت فشار عصبی آرام شوند و این توقع برخواسته از توضیحاتی است که به آن ها می دهیم و درخواست مودبانه ما برای عاقلانه رفتار کردن ، کاملا غیرواقعی و بلندپروازانه است. بسیاری از والدین معتقدند که نوپایان شان باید بتوانند هیجانات خود را کنترل کرده ، خشم شان را سرکوب کنند و بالغانه جواب بدهند: «مادر ، دست شما درد نکنه که این مسئله رو برای من توضیح دادید ؛ هر کاری که شما بگید با کمال میل انجام می دهم.» ، اما این مطلب کاملا غیر واقع بینانه است.

از دید کودک نوپای شما ، او در تمام طول روز در حال بازنده شدن است. او ضعیف تر ، کندتر و کوتاه تر از هر کس دیگر است و همین خود آغاز چالش های او می باشد. از نگاه مشاوره روانشناسی کودک ،
نوپایان هر روز با چهار چالش  بزرگ مواجه هستند که باعث می شوند مثل فرشته ها رفتار کردن در نزد آن ها بسیار سخت و دشوار باشد :

دنیای مردن ما برای کودکان عجیب و غریب و غیر عادی است

خانه های ما برای فرزندان کوچک مان خسته کننده و هم در عین حال بسیار بسیار جالب است. خسته کننده از این لحاظ که شور و حال هیجان انگیز (رنگ های روشن ، حس کردن وزش باد بر روی پوست ، آفتاب عالم تاب ، چمن های نرم و غیره) جای خود را به سکوتی ژرف می دهد (دیوارهای بی روح ، سقف های بلند ، نه باید ، نه سایه جنبنده ای ، نه آواز پرنده ای) علاوه بر این ، علایق دیرینه بسیاری از نوپایان (دویدن به دنبال دیگر کودکان و سگ ها ، پرت کردن سنگ ، گرفتن حشرات ، بالا رفتن از درختان ) به معنای واقعی کلمه جامه عمل پوشانده نمی شوند.

هنگامی که از این زاویه به قضیه نگاه می کنید ، جای تعجبی نمی ماند که بچه ها تا نیمه های روز به اصطلاح مشغول بالا رفتن از دیوار راست هستند.

در عین حال دنیای مدرن ما می تواند برای نو پایان بسیار هیجان برانگیز باشد. دنیای مدرن ، آن ها را در معرض تجربیات بسیار ناگهانی قرار می دهد. در حالی که کودکانی که تا پیش از این به دنیا می آمدند ، هرگز مجبور نبودند چنین تجربیاتی را کسب کنند. کارتون های شگفت انگیز مسخره ، ویدئوهای جذاب ، بازی های رایانه ای پر سر و صدا ، اسباب بازی های پر سر و صدا و رنگ های درخشان در همه جا و شاید ما به همه این ها عادت کرده باشیم ، اما همین ها می توانند باعث بروز احساس نگرانی و فشار عصبی در بسیاری از کودکان کم سن و سال تر شود.  با پایان یافتن روز ، تمامی این محرک های ریز و درشت می توانند موجبات بروز خستگی ، خشم و ناراحتی ، و بدرفتاری در کودکان آسیب پذیر شوند.

مغز کودکان در تعادل و توازن هستند

برای کمک به کنترل فعالیت ذهنی ، مغز ما به دو نیمکره راست و چپ تقسیم شده است. هر دو نیمکره مغز شبیه یکدیگر به نظر می رسند، اما کارهای متفاوتی انجام می دهند. نیمکره چپ بخش سیستماتیک و نظام مند سیستم اعصاب است. این بخش به جزئیات علاقه مند است : مثل انتخاب واژه  درست ، شمارش اسباب بازی ها و حل مرحله به مرحله مسائل. این بخش به ما کمک می کند که به دقت گوش کنیم ، منطقی باشیم و آرامش خود را حفظ کنیم.

نیمکره راست اصطلاحا علی ورجه ، پر جنب و جوش است. این بخش در تصمیم گیری های سریع ، شناخت فوری صورت افراد ، جست و خیز کردن به دنبال شنیدن هر قطعه موسیقی ، فوق العاده عمل می کند. برخلاف نیمکره چپ که متفکر است ، نیمکره راست آشفته ، بی اراده و احساساتی است.

هر دو نیمکره مغز در بچه ها و بالغین در کامل ترین شکل تعادل هستند ، اما نیمکره چپ مستعد تعادل بیشتری است . حدس بزنید کدام نیمکره مغز نوپایان فعال تر است؟ بله ، درست حدس زده اید ، نیمکره راست. در حقیقت ، نیمکره راست کودک هیجانی شما به قدری فعال و پر هیاهو است که اغلب به صدای صبور و آرام نیمکره چپ که او را به آرامش می خواند بی اعتنایی می کند و گویی تمام این چالش ها حق مطلب را به تمامی ادا نمی کنند ،  زیرا وقتی کودک نوپای تان عصبانی می شود ، بیش از پیش از کنترلش را از دست می دهد. هیجانات شدید ، به یک باره نیمکره چپ و متفکر مغز را از فعالیت باز می دارد و نیمکره راست و بدوی او را به طرزی شگرف فعال می کند.

رشد طبیعی کودکان می‌تواند به بدرفتاری  آنها بیانجامد

نوپایان در طول مسیر رشد خود ، به لحاظ زیستی کارهایی انجام می دهند که ما را دیوانه می کنند. برخی از این ویژگی ها را با هم مرور می کنیم:

• راه رفتن و بالا و پایین رفتن نوپایان اجباری است. آنها بعد از ماه ها تحمل محدودیت و این که فقط دراز بکشند ، بنشینند و چهار دست و پا بروند ، ناگهان می توانند راه بروند و از هر بلندی بالا بروند ، و این خود بسیار هیجان انگیز است.
• نوپایان خیلی خودمحورند. بیشتر نوپایان می خواهند در کانون توجه باشند.
• نوپایان در تغییر مسیر خود برای انجام کارها مشکل دارند. نو پایان اغلب برای انجام کارهای مختلف مشکل دارند. آن ها مثل ماشین هایی هستند که دکمه خاموش ندارند. شما خود در جریان بازی های شان بارها و بارها شاهد این امر هستید که مثلا اصرار دارند روی یک طبل هزار بار بکوبند و هربار از نو ذوق می کنند.
• دامنه توجه نوپایان به اندازه دامنه توجه زنبور عسل است. نوپایان مرتبا از این شاخه به آن شاخه می پرند.
• نوپایان سرسخت هستند. همیشه در مشاوره روانشناسی کودک و نوپایان به این نکته توجه داشته باشید که بچه های دو ساله به خاطر انعطاف ناپذیری شان زبانزد هستند. شما این انعطاف ناپذیری را حتی می توانید در نحوه رویکرد نوپایان بزرگتر هنگام رویارویی با قواعد زبانی شاهد باشید.
• نوپایان نمی توانند در برابر محدودیت ها تاب بیاورند. وظیفه پدر و مادر قرار دادن محدودیت های دقیق است و وظیفه نوپایان فشار و مقاومت در برابر این محدودیت هاست. آنها به معنای واقعی کلمه نمی توانند از کند و کاو کردن ، لمس کردن و همه چیز را برداشتن دست بردارند.

خلق‌وخو و سرشت‌شان می‌تواند باعث عکس‌العمل‌های تند و واکنش‌های نامعقول شود

هر کودک نوپا ، نه تنها به واسطه شکل ظاهری و صدایش یک انسان کاملا منحصر به فرد است بلکه شخصیت او نیز یگانه است. هر کودک با یک شخصیت بی نظیر و بی مانند ، درست مثل اثر انگشتانش به دنیا می آید. این شخصیت آمیزه ای است از هوش ، خلق و خو ، و یک خصیصه اعجاب انگیز که سرشت نامیده می شود. سرشت کودک ، شیوه او در تعامل با جهان است : گام برداشتن ها ، نگرش ، انعطاف پذیری و خلق عمومی اش. فرزندتان شجاع است یا محافظه کار؟ کله شق است یا بی تکلف و آسان گیر؟ سرشت معلوم می کند که چرا بعضی از ما می توانیم با تلویزیون روشن بخوابیم ، در حالی که برخی دیگر با کوچک ترین سر و صدایی به هم می ریزند ، چرا که عده ای دیگران را به راحتی می بخشند و عده ای دیگر نمی توانند رها کنند و بی خیال شوند. شناخت سرشت کودکتان به شما کمک می کند تا بدانید چه موقع باید به او فشار بیاورید و چه زمانی باید با او کنار بیایید.