طرحواره درمانی و روش‌های آن

[vc_row][vc_column][vc_column_text css=”.vc_custom_1550660590673{margin-bottom: 0px !important;}”]مقوله طرحواره درمانی به یک روش درمانی شناختی گفته می‌شود که جفری یانگ روانشناس بزرگ آمریکایی برای اولین بار آن را پایه‌گذاری کرد. به طور کلی در مقوله طرحواره درمانی، سه مفهوم کلیدی نظیر طرحواره ناسازگاری اولیه، سبک‌های مقابله‌ای و ذهنیت‌های طرحواره‌ای وجود دارد که در واقع به عنوان سنگ بنای طرحواره درمانی به حساب می‌آید.

جفری یانگ که خود یکی از دانش‌آموختگان سبک روانشناختی بود بر این باور است که به واسطه مقوله طرحواره درمانی، فرد درمانگر از خود و محیط پیرامونش شناخت کافی پیدا می‌کند. از طرفی دیگر متوجه این امر شد که این روش درمانی درباره برخی از مراجعان کارآمد و مناسب نیست و پیاده کردن آن می‌تواند موجبات تغییر در الگوهای شناختی و هیجانی ناکارآمد و بروز رفتارهای ناکارآمد در آنها را فراهم کند. ما در این نوشتار خود برآنیم تا با توضیحات کامل‌تر و جامع‌تری درباره این مبحث، بیشتر شما را با روش درمانی طرحواره آشنا سازیم. پس با ما همراه باشید.

تاریخچه طرحواره درمانی

واژه طرحواره درمانی برای اولین بار از اوایل قرن بیستم به مکتب روانشناسی راه پیدا کرد و از آن پس بسیاری از روانشناسان از این مقوله با تعاریف خاص خودشان استفاده می‌کردند. آنچه که به نظر می‌رسد پس از یانگ، بارتلت اولین روانکاوی بود که مفهوم کلیدی طرحواره را به طور وسیع و گسترده در علم روانشناسی و سیطره حافظه مطرح نمود. از آن پس این مفهوم در حوزه شناختی و روانشناسی جایگاه منحصر به فردی را از آن خود کرد. تا جایی که در نظریه‌های پیاژه نیز برای بازنمایی ذهنی به کار گرفته شد. در چند دهه اخیر نیز تعداد بسیاری از نظریه‌پردازان شناختی و رفتاری نظیر: بک، باور، تیزدیل، متیوز و… از طرحواره درمانی برای توضیح دادن نابهنجاری‌های روانی و نیز تبیین سازه‌های ذهنی در ارتباط با درون داده‌های اجتماعی بهره گرفتند.[/vc_column_text][mk_image src=”http://www.omidanhozoor.com/wp-content/uploads/2019/02/unnamed-file-26.jpg” image_size=”full” align=”center”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text css=”.vc_custom_1550660799162{margin-bottom: 0px !important;}”]

نظریه طرحواره درمانی درباره پنج نیاز اصلی

به طور کلی در نظریه طرحواره درمانی، پنج نیاز اصلی هیجانی مطرح می‌شود که عمده‌ترین ویژگی آنها همگانی بودن آن است. نیازهایی از قبیل:
دلبستگی ایمن: براساس روش درمانی طرحواره، این نیاز با ایجاد حس امنیت در رابطه با مراقبان اولیه مرتبط است.
خودگردانی، کفایت، امنیت: این نیاز نیز بر پایه استقلال‌طلبی، فردیت‌خواهی و نیز رشد و تعالی اعتماد به نفس فرد شکل می‌گیرد.
آزادی در بیان منطقی نیازها و هیجان‌ها: این نیاز نیز با بیان آزادانه و بی‌قید و شرط هیجانات و احساسات ایجاد می‌شود.
خویشتن‌داری و محدودیت‌های واقع‌بینانه: این نیاز که یکی از مهم‌ترین نیازهای اصلی از نظریه طرحواره درمانی می‌باشد همراه و مرتبط با نیاز مهار خویشتن و سازگاری شکل می‌گیرد.

خودانگیختگی و تفریح

معرفی روش‌های درمانی برای کاربرد طرحواره درمانی

برای درک بهتر کاربرد طرحواره درمانی پیش از هر چیزی لازم است تا تعریف جامع و دقیقی از تمامی نیازهای عاطفی خود ارائه دهیم. نیازهایی که بخش اعظمی از نیازهای اساسی هر فرد را تشکیل می‌دهند و اگر هر یک از آنها در همان دوران کودکی برطرف نشوند ممکن است زمانی که فرد پا به رده نوجوانی یا جوانی می‌گذارد آسیب‌های جدی را برایش به ارمغان آورند. از جمله این نیازها می‌توان به: عشق، علاقه، راهنمایی، سرپناه و… اشاره کرد. با تمامی این تفاسیر مهم‌ترین و ضروری‌ترین کاربرد روش درمانی طرحواره شناسایی و اصلاح طرحواره‌های نابهنجاری است که در اصطلاح عامیانه به آنها تله شخصیتی گفته می‌شود. شناسایی و کشف ریشه تمامی نیازهای عاطفی که در دوران کودکی برآورده نشده‌اند و شرکت دادن افراد در ارتباطات مفید و سودمند براساس رویکردهای طرحواره درمانی می‌تواند کمک شایانی کند تا فرد بتواند به آسانی و بدون هیچ‌گونه دغدغه با اختلالات شخصیتی یا همان تله زندگی خود روبه‌رو شده و به مرور زمان بر آنها پیروز شود.
مهم‌ترین روش‌های درمانی که برای کاربرد طرحواره درمانی معرفی می‌شوند عبارت‌اند از:

تصویرسازی

در این روش از افرادی که از الگو طرحواره درمانی برای درمان خود استفاده می‌کنند خواسته می‌شود تا برخی از خاطرات نه چندان خوشایند خود را که ممکن است آنها را تا حدودی دلگیر کرده باشد با دقت بیشتری مورد ارزیابی قرار دهند. به این شیوه درک بهتر و کامل‌ترین از طرحواره و تله شخصیتی خود پیدا می‌کنند. ابتدا از افراد تحت درمان درخواست می‌شود تا تمامی صداها، تصاویر و مابقی احساسات دوران کودکی خود را تا جایی که امکان دارد تصور کنند. به نحوی برای آنها در ذهن خود تصویرسازی کنند. پس از آن نسبت به مکالمه با تمامی افرادی که به نحوی در این خاطرات حضور داشتند اقدام به عمل می‌آورد و از آنها درخواست می‌کنند تا نیازهای آنان را برآورده کنند.

استفاده از فلش‌کارت

در روش استفاده از فلش‌کارت به فرد مبتلا به طرحواره گفته می‌شود تا یک سری پیام برای تمامی افرادی که در خاطرات ناخوشایند آنها حضور داشتند طراحی کنند. به واقع برای آن دسته از افرادی که به هر طریقی نتوانستند نیازهای عاطفی آنان را در دوران کودکی برطرف نمایند. این نوع پیام‌ها بنا به شیوه و حالت فرد تحت درمان ممکن است متفاوت باشد. گاهی اوقات در قالب نوشته‌های کوچک گاهی هم به صورت اشعار پیچیده. درمانگر از فرد تحت درمان می‌خواهد تا نوشته‌های خود را در فلش‌کارت بنویسد و در طول درمان خود گاهی اوقات آنها را مشاهده کند. با استفاده از این روش فرد تحت درمان یاد می‌گیرد که تمامی این پیام‌ها می‌توانند در برآورده کردن نیازهای حال فرد کمک شایانی کنند.[/vc_column_text][mk_image src=”http://www.omidanhozoor.com/wp-content/uploads/2019/02/unnamed-file-27.jpg” image_size=”full” align=”center”][/vc_column][/vc_row][vc_row][vc_column][vc_column_text css=”.vc_custom_1550660915085{margin-bottom: 0px !important;}”]

معرفی برخی محدودیت‌های مرتبط با طرحواره درمانی

با وجود آنکه طرحواره درمانی کاربردهای بی‌نظیری در درمان بسیاری اختلالات شخصیتی دارد اما باز هم یک سری نگرانی‌ها و محدودیت‌های مرتبط با آن وجود دارند که ذهن بسیاری از افراد را به خود مشغول کرده است. یکی از نگرانی‌هایی که درباره این روش درمانی وجود دارد و به عنوان یک محدودیت برای آن در نظر گرفته می‌شود هزینه و زمانی است که صرف این روش درمانی می‌شود. از سوی دیگر روش درمانی طرحواره برای رفع و درمان بیماری‌های مزمن استفاده می‌شود. به همین خاطر میزان هزینه پرداختی و زمان صرف آن نیز به مراتب بالا می‌رود.[/vc_column_text][/vc_column][/vc_row]