آشنایی با همایش و انواع آن

بی‌شک تاکنون پوسترهای مختلفی را بر روی بردها، بیلبوردهای شهر و تبلیغات تلویزیونی دیده‌اید که همایش مشخصی را اطلاع‌رسانی می‌نمایند. تابلوهای زیادی را در ساختمان‌ها دیده‌اید که بر روی آن “مرکز همایش” نوشته شده است. در این مقاله سعی داریم شما را با معنای دقیق این کلمه و انواع آن آشنا نماییم. هر چند به نظر می‌رسد حتی در مجامع علمی بسیاری از لغات همچون همایش، کنگره، کنفرانس، سمپوزیوم و … به جای یکدیگر استفاده می‌شود. اگر به آشنایی دقیق با مفاهیم این کلمات علاقه‌مندید، با ما همراه باشید.
قبل از اینکه به توضیح در خصوص این نوع از گردهمایی بپردازیم، لازم است تا با واژه جامع گردهمایی که ترجمه لغت Gathering می‌باشد، آشنا شویم. این لغت در واقع لغتی مادر است و شامل تمامی انواع گردهمایی‌ها از نوع نشست، همایش، کنگره، کنفرانس و … می‌شود. گردهمایی همیشه رسمی نیست و می‌تواند دوستانه و غیررسمی باشد. گردهمایی مانند نشست یا Meeting دارای موضوع مشخص نیست. گردهمایی می‌تواند کوتاه یا چند روزه باشد. نشست نیز به جمع‌هایی گفته می‌شود که با هدف از پیش تعیین شده و واحد، به بحث و گفتگو در خصوص موضوعی می‌پردازند. در نشست‌ها نیز تعداد نفرات می‌تواند کم یا زیاد باشد. مشخصه اصلی نشست‌ها، تعامل تمامی شرکت‌کنندگان با یکدیگر می‌باشد.

تعریف همایش

تعریف همایش از کنفرانس، کنگره، گردهمایی و …. پیچیده‌تر است. برای درک این پیچیدگی فقط کافی است یک مروری در منابع اینترنتی داشته باشید. بسیاری این کلمه را معادل کلمه کنفرانس می‌دانند و برای آن تعریف ارائه می‌نمایند. در برخی دیگر همایش نوعی Meeting یا نشست معنی شده است. در بسیاری دیگر از منابع این لغت را لغتی مادر معنی می‌کنند و کنفرانس، کنگره و سمپوزیوم را نوعی همایش قلمداد می‌کنند.
همایش‌ها عموماً با حضور افراد مختلف از متخصصان، سیاست‌گذاران، دانشجویان، علاقه‌مندان، فعالان تجاری و … برگزار می‌شوند. در این نوع گردهمایی محدودیت برای افراد شرکت‌کننده وجود ندارد چرا که معمولاً مباحث و سخنرانی‌ها چنان برنامه‌ریزی می‌شوند که بتوانند نیاز گروه وسیعی از افراد را تحت پوشش قرار دهند. اهداف در برگزاری همایش می‌تواند بسیار متفاوت باشد. ممکن است برگزارکننده هدفی همچون مبادله نظرات، آشنایی با آخرین دستاوردهای علمی، تصمیم‌گیری، به اشتراک‌گذاری، مدیریت دانش و … را هدف گرفته باشد. بر اساس موضوع و محور برگزاری، می‌توان همایش‌ها را به انواع مختلفی همچون علمی، اجتماعی، فرهنگی، تجاری و … دسته‌بندی نمود.
از نظر معنی و لغتی همایش به لغت و مفهوم کنفرانس بسیار نزدیک‌تر است. در کنفرانس‌ها، افراد از گروه مشخص و با تشابه در حوزه‌های فعالیت به بررسی موضوع مشخصی می‌پردازند و ممکن است این بررسی با هدف سیاستگذاری، مبادله علمی، رفع یک چالش و … برگزار شود. کنفرانس‌ها معمولاً برنامه و دستور جلسه مشخصی دارند. عموماً کنفرانس‌ها، همایش‌هایی با برنامه‌های جنبی متعدد همچون کارگاه‌ها، سخنرانی‌ها و … می‌باشند.

تفاوت همایش با کنگره، سمینار و سمپوزیوم

کنگره دارای معنای گسترده‌ای است اما در محافل دانشگاهی و آکادمیک، کنگره به گردهمایی‌های رسمی گفته می‌شود که معمولاً موضوعات ویژه را مورد بررسی قرار می‌دهند. کنگره‌ها معمولاً متشکل از افراد تصمیم‌ساز و تأثیرگذار در یک حوزه مشخص می‌باشند و تعداد شرکت‌کنندگان کنگره در مقایسه با انواع دیگر گردهمایی‌ها همان کنفرانس بیشتر است. در کنگره‌ها، معمولاً زمان برگزاری طولانی‌تر از سایر گردهمایی‌ها می‌باشد. کنگره معمولاً با تصمیم‌گیری در حوزه موضوع مشخصی همراه است. کنگره‌ها برگزارکنندگان مشخص دارند و معمولاً توالی برگزاری دارند. برای مثال یک انجمن علمی به صورت دوسالانه کنگره تخصصی برگزار می‌نماید. کنگره‌ها معمولاً در مقایسه با سایر انواع گردهمایی‌ها دارای حمایت‌کننده یا اسپانسرهای بیشتری هستند. یک کنگره می‌تواند دارای کنفرانس‌ها، کارگاه‌ها و … متعددی باشد.
سمینارها را می‌توان همایش‌های کوچکی دانست که با هدف بررسی یک موضوع مشخص و کوچک میان تعداد مشخصی از افراد برگزار می‌شود. زمان سمینار کوتاه است و معمولاً از افراد یکدست‌تری در مقایسه با کنفرانس و کنگره تشکیل می‌شود. اغلب نشست‌ها و گردهمایی‌های تخصصی که اهداف آموزشی را نیز دنبال می‌نمایند، از نوع سمینار محسوب می‌شوند. سمینارها معمولاً با پرسش و پاسخ همراه هستند.
سمپوزیوم‌ها که در فارسی، هم‌اندیشی نیز ترجمه می‌شوند، اغلب اهداف تخصصی را دنبال می‌کنند و شرکت‌کنندگان معمولاً حوزه تخصصی یکسانی داشته و معمولاً سطح بالایی از آن تخصص را دارند. مباحث معمولاً بسیار نوآورانه بوده و دستاوردهای جدید علمی را مورد بررسی قرار می‌دهد. سمپوزیوم‌ها، اغلب محوریت علمی و تخصصی دارند و از نظر علمی در مقایسه با سایر گردهمایی‌ها در سطح بالاتری قرار دارند. سمپوزیوم را به عنوان نوعی سمینار بسیار تخصصی که اغلب شرکت‌کنندگان خود نیز سخنران و صاحب نظر هستند، معرفی می‌نمایند. سمپوزیم‌ها معمولاً موضوعی مشخص و واحد دارند.

ساختار رایج یک همایش

همانطور که گفته شد، معنا و مفهوم همایش در مقایسه با سایر انواع گردهمایی‌ها گسترده‌تر است. اما مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد، عموم مردم و تحصیل‌کردگان دید مشخصی نسبت به این گردهمایی دارند و این نوع از گردهمایی‌ها ساختار مشخصی را دنبال می‌نمایند که در ادامه به آن می‌پردازیم.
عموماً سخنرانی‌ها بخش مهمی از این رویداد هستند. معمولاً چندین سخنران پیرامون موضوعات مختلف در همایش‌ها سخنرانی می‌نمایند. سخنرانی‌ها در این برنامه، ضرورتاً علمی و تخصصی نیست و ممکن است با هدف ارائه تجربیات انجام شود. پرسش و پاسخ پس از سخنرانی در همایش‌ها بسیار رواج دارد.
نتایج مطالعات نشان می‌دهد، بیش از ۸۰% مردم اعتقاد دارند، همایش چندین موضوع متعدد را در یک محور مشخص دنبال می‌نماید و عموماً موضوعات بسیار تخصصی و ویژه در دسته موضوعات این نوع گردهمایی نمی‌گنجند.
در خصوص تعداد نفرات شرکت‌کننده نیز، نزدیک به ۵۰% افراد، اعتقاد دارند تعداد نفرات شرکت‌کننده ما بین ۱۰۰ تا ۳۰۰ نفر است اما در خصوص زمان این نوع گردهمایی، تقریباً بیشتر افراد اعتقاد دارند که نهایتاً طول مدت همایش، یک روزه است و همایش‌های چند روزه رواج کمتری دارند. حتی بسیاری افراد مدت زمان این رویداد را چند ساعت و نهایتاً یک نصف روز می‌دانند.
در خصوص برگزارکننده یک همایش نیز، اعتقاد رایج بر این است که همایش‌ها اغلب توسط یک شخص حقوقی مثل سازمان‌ها، دانشگاه‌ها، انجمن‌های علمی و … برگزار می‌شوند.

ساختار همایش‌های علمی

همایش‌های علمی، معمولاً توسط دانشگاه‌ها و انجمن‌های علمی برگزار می‌شوند و مانند سایر انواع این گردهمایی دارای سخنرانی‌های متعدد هستند. در همایش علمی نیز ممکن است سخنرانی‌ها ضرورتاً تخصصی نبوده و پیرامون مباحثی همچون اقتصاد دانش بنیان، اهمیت تجاری‌سازی و … نیز سخنرانی‌های مفیدی ارائه شود. نوع علمی این گردهمایی ممکن است دارای بخش ارائه مقالات علمی و تخصصی باشند. در این بخش مقالاتی که از قبل به دبیرخانه ارائه شده و مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است، با زمان‌بندی مشخصی به صورت سخنرانی ارائه می‌شود و علاقه‌مندان می‌توانند از مطالب ارائه شده استفاده نمایند. با توجه به اینکه همایش‌ها دارای محور مشخصی هستند و هر محور می‌تواند موضوعات متنوعی را شامل شود، برگزاری پنل‌های سخنرانی به صورت موازی در سالن‌های مختلف، رواج زیادی دارد. پرسش و پاسخ بعد از ارائه مقالات به ویژه پاسخ به سؤالات داوران نیز مرسوم است. پس از ارائه، گواهی ارائه شفاهی مقاله، به نویسندگان ارائه می‌شود که می‌تواند در رزومه یا شرح سوابق علمی این افراد به عنوان یک امتیاز و مزیت درج شود. اعتبار گواهی ارائه شده بسته به میزان اعتبار همایش و برگزارکننده آن متفاوت است.

بخشی از مقالات و سخنرانی‌ها ممکن است به صورت پوستر و در یک سالن مجزا به معرض نمایش گذاشته شوند. مقالات چاپ شده در فرمت مشخص با حضور نویسنده مسئول برای پاسخگویی به سؤالات بازدیدکنندگان، در این بخش به وقوع می‌پیوندد. در اغلب موارد، سطح اعتبار و امتیاز پوسترها در مقایسه با مقالات شفاهی کمتر است اما ممکن است صرفاً به دلیل محدودیت زمان، ارائه‌ها به صورت پوستر برنامه‌ریزی شده باشند.
همایش‌های علمی معمولاً با برگزاری چندین کارگاه همراه هستند. کارگاه یا workshop ها، با هدف ارائه آموزش و ارتقای مهارت در حوزه مشخصی توسط افراد حرفه‌ای و با تجربه برگزار می‌شوند. کارگاه‌ها معمولاً پیرامون موضوعاتی برگزار می‌شوند که در دانشگاه‌ها و … به عنوان واحد درسی ارائه نمی‌شوند. برگزاری کارگاه‌های عملی نیز بسیار پررونق و پرطرفدار است. گواهی‌های شرکت در کارگاه نیز معمولاً به شرکت‌کنندگان ارائه می‌شود. میزان اعتبار این گواهی به عوامل متعدد از جمله مدرس، اعتبار برگزارکننده، سطح کارگاه و … بستگی دارد.

برپایی نمایشگاه‌های جنبی

برپایی نمایشگاه‌های جنبی در برگزاری انواع همایش‌ها بسیار رایج است. معمولاً بازدید از نمایشگاه برای عموم آزاد است. در همایش‌های علمی ممکن است نمایشگاهی از دستاوردهای علمی و دانشگاهی برپا شود. نمایشگاه‌های کتاب یا نمایشگاه‌های صنعتی نیز هم‌زمان با همایش‌ها برگزار می‌شوند.