نگاهی به مشکلات نوجوانان از دریچه روانشناسی نوجوان

نگاهی به مشکلات نوجوانان | در مباحث روانشناسی نوجوان دوران نوجوانی به عنوان سنی مهم شناخته می شود. این دوره که با تغییراتی در فیزیک و روحیات نوجوان همراه است یکی از مهم ترین مراحل رشد در زندگی افراد است. اینکه افراد مختلف چگونه دوره نوجوانی خود را پشت سر بگذارند نقش مهمی در آینده آنان بازی خواهد کرد. در روانشناسی نوجوان میزان عزت نفس و موفقیت های شغلی و تعاملات آنها در آینده همه می تواند نمودی از نقش دوران کودکی و نوجوانی در زندگی افراد باشد. کودک و نوجوان شاد بزرگسال شاد و موفق آینده است و اگر کودکی و نوجوانی با تلخی همراه باشد ممکن است آینده افراد را نیز تحت تأثیر خود قرار دهد. بنابراین لازم است به این دوره نگاهی ویژه داشت. نوجوان در این دوران با مشکلاتی روبه‌رو است که حل کردن آنها می تواند به شخصیت و رشد او کمک کند. لازم به ذکر است که نقش خانواده در دوران نوجوانی بسیار مهم و اثرگذار است و نوجوان به کمک خانواده می تواند بهتر بر مشکلات و چالش های خود غلبه کرده و آنها را پشت سر بگذارد. حساس بودن دوران نوجوانی به همراه تغییرات و بحران های متعدد آن سبب شده است که روانشناسی نوجوان نگاهی ویژه به این دوران داشته باشد.

گذر از کودکی به نوجوانی

نوجوانی را دوران گذار دانسته اند. روانشناسی نوجوان می گوید این گذار هم در جسم فرد و هم در روحیات و خلیقات او متجلی می شود و بروز می یابد. تغییر بخشی جدایی ناپذیر و مهم در نوجوان است که خود را در اشکال گوناگون نشان می دهد. در این دوران فرد حرکت را از از کودکی به سمت نوجوانی آغاز می کند. از دیدگاه روانشناسی نوجوان این دوره بین سنین ۱۲-۱۳ سالگی تا ۱۸ سالگی را شامل می شود.

نگاهی به مشکلات نوجوانان

یکی از اصلی ترین نشانه های دوران نوجوانی بلوغ و تغییرات جسمی است که بر مسائل فیزیولوژیک و روانی تأثیر زیادی می گذارد. بلوغ فیزیولوژیک شامل تغیرات بدنی است که در فرد اتفاق می افتد و بلوغ روانی با چالشی به نام بحران هویت همراه خواهد بود که نوجوان با کسب هویت آن را حل خواهد کرد. در نوجوانی از دنیای ساده کودکی جدا شده و به دنیای بزرگسالی با مسئولیت ها و مشکلات آن پا گذاشته و با دنیایی جدید مواجه خواهد شد. این گذار حرکتی به سمت مسئولیت ها و چالش های جدید در دوران بزرگسالی نیز خواهد بود. این گذار با نگاه جامعه و خانواده به کودکی نیز می تواند تشدید شده و یا به شکل آسانتری پشت سر گذاشته شود.

حرکت نوجوان به سمت استقلال

همانطور که گفته شد نوجوانی مرحله ای با تغییری عمیق است که کودک را از بزرگسالی جدا می سازد. این مرحله واقعاً به منزله دگرگون شدن است؛ زیرا در چنین دوره ای، نوجوان به طور مداوم در حال تغییر است و حتی خود با مشکل بزرگ وضعیتی جدید و زمینه سازی برای موفقیت خویش روبه‌رو است. حرکت برای کسب استقلال از ویژگی های دوران نوجوانی است. هر انسان سالمی باید مستقل شود و نمود حرکت به دوره استقلال در دوران نوجوانی مشاهده می شود. در این دوره فرد ممکن است میل به فعالیت های تک نفره و به دور از خانواده داشته باشد و یا میل شدیدی به تعامل به گروه های همسن خود نشان دهد. در هر صورت حرکت به سمت استقلال به عنوان گامی طبیعی برای رشد شناخته می شود. اما نحوه مواجه فرد و خانواده با آن می تواند آن را به یک تعارض مهم برای نوجوان تبدیل کند. حرکت در مسیر استقلال ممکن است برای فرد در جامعه، محیط مدرسه و یا خانواده تبعاتی داشته باشد. خانواده ممکن است رفتار پیشین را با نوجوان نداشته باشد و یا محیط مدرسه و یا جامعه به آن واکنش نشان دهد. بهتر است در این دوره خانواده در عین احترام به استقلال فرد پشتیبان و حامی او باشند و همواره تعامل مثبت را با او داشته باشند. خانواده با پذیرش استقلال نوجوان می تواند همراهی خود با او را نشان دهد و او را به پشت سر گذاشتن این مشکل یاری دهد. همراهی نکردن خانواده از سوی نوجوان در میهمانی ها و رویدادهای جمعی در این دوره نمود می یابد.

شکل گیری شخصیت و هویت فرد در دوران نوجوانی

روانشناسی نوجوان می گوید یکی از این تغییرات مهم دوره نوجوانی کسب هویت است. از جنبه ای شاید شکل گیری و کسب شخصیت یکی از مهم ترین چالش های دوران نوجوانی باشد. در دوران نوجوانی کسب هویت برای نوجوان از رویدادهایی است که با بحران همراه خواهد بود. نوجوان نیاز دارد تا هویت جدیدی را برای خود بازتعریف کند. این هویت ممکن است در تعارض با بخشی از ارزش های جامعه و یا خانواده باشد. شکل گیری شخصیت و هویت فرد در این دوره نشان می دهد که نوجوان به کدامین سمت وسو در زندگی حرکت خواهد کرد. هرآنچه فرد در زندگی به آن دست می یابد نشان دهنده شخصیت اوست. بنابراین کسب هویت و شخصیت یکی از مراحل مهم در دوران نوجوانی است که با همراهی خانواده نوجوان می تواند از این مرحله سخت به سلامت عبور کند.

نگاهی به مشکلات نوجوانان

عزت نفس در نوجوانی

عزت نفس، باور و اعتقادی است که فرد نسبت به ارزش و اهمیت خود دارد. در روانشناسی نوجوان کمبود عزت نفس منشأ بسیاری از مشکلات در دوران نوجوانی و سپس در زندگی افراد است. عزت نفس دارای نقشی کلیدی و کاربردی در زندگی انسان است. در دوران نوجوانی با توجه به شرایط نوجوان و تغییرات پیش آمده و فشارهای مختلفی که نوجوان تحمل می کند عزت نفس نوجوان آسیب پذیر بوده و احتمال دارد به پایین ترین میزان ممکن برسد. نوجوان خود را با دیگران مقایسه کرده و ممکن است از خود تصویری منفی در ذهن شکل دهد که این تصویر می تواند بر عزت نفس او نقشی جدی بگذارد. همچنین تغییرات پیش آمده در نظام باورها و روبه‌رو شدن با دنیای بزرگسالی نیز عزت نفس نوجوان را براثر مقایسه کاهش می دهد. در این مرحله رفتارهای تحقیرآمیز جامعه و خانواده نیز می تواند این امر را تشدید کند و حتی سلامت روان کودک را در معرض آسیبی جدی قرار دهد.
مجموع بحران های دوران نوجوانی با راهکارهایی که در روانشناسی سلامت ارائه کرده است قابل پشت سرگذاشتن به درستی است. باید به یاد داشت یکی از مهم ترین اقدامات برای کمک به نوجوان در پشت سر گذاشتن این دوران همراهی خانواده است. خانواده می تواند پشتوانه مناسبی برای گذراندن دوره نوجوانی برای فرد باشد.